Hakem Rehberi

InHealth Theory derisine gönderilen çalışmaların değerlendirilmesine katkı sağlayan akademisyenlere teşekkür ederiz. 

1-Hakem değerlendirmesinin önemi

Hakem değerlendirmesi yayınların daha iyi hale gelmesine ve olası hataların önlenmesine katkı sağlayan değerlendirme sürecinin önemli bir parçasıdır. Bir çalışmanın bilimsel yayın olabilmesi için hakem değerlendirmesi gereklidir. InHealth Theory dergimize gelen çalışmalar alanında uzman akademisyenler tarafından değerlendirilmektedir. InHealth Theory dergimize gelen çalışmalar ilk olarak gönderilen dosyaların dergi yazım kurallarımıza göre gönderilip gönderilmediği kontrol edilir. Dergi politikamıza uygun çalışmalar editör kontrolü sonrası alanında uzman hakemlere değerlendirilmek üzere gönderilir. Her çalışma için en az iki inceleme raporunun doldurulması sağlanmaktadır. Eğer gerekli görülürse hakem değerlendirmeleri sonrası ek hakem değerlendirmesi istenebilir. Dergimizde çift kör hakem değerlendirmesi esas alınmaktadır.

2-Hakemlerin profili ve sorumlulukları

Hakemlerin değerlendirmeleri bilimin gelişmesi açısından önem taşımaktadır. Bu doğrultuda hakemler öncelikle COPE yönergelerini izlemelidir (https://publicationethics.org/files/cope-ethical-guidelines-peer-reviewers-v2_0.pdf). Hakemler öncelikle belirlenen zaman içerisinde, şeffaf ve etik ilkelere uygun bir şekilde değerlendirme yapmalıdır. Hakem rolündeki bir akademisyen için aşağıdaki kriterler dikkate alınarak hakem ataması yapılır;

-Hakem Doktora unvanına sahip olmalıdır.

-Yazarla aynı kurumda görev yapmamalıdır. 

-Çıkar çatışması olmamalıdır. Hakemin editör, yazar ve yayıncı ile herhangi bir çıkar çatışması olmamalıdır.

-Yazar ile hakem herhangi bir şekilde geçmişte ortak yayın yapmamış olmalıdır.

-Hakemin ilgili alanda en az bir yayını olmalıdır.

3-Hakem sertifikası

InHealth Theory dergisinde değerlendirme yapan hakemlere teşekkür belgesi gönderilir.

4-Hakem daveti

InHealth Theory dergisine gelen çalışmalar için ön kontrol sırasında editörler kurulu tarafından atanancak hakemler belirlenir. Hakemlere web sitemizden mail gönderilir. Gönderilen mail içerisinde çalışmanın özeti yer alır. Davet edilen hakemlerden aşağıdaki durumları dikkate almaları istenir.

-Çalışmanın yazarlarının atama, doçentlik başvurusu, yükselme vb. gibi ihtiyaçlarının olabileceği düşüncesiyle mümkün olan en kısa sürede daveti kabul veya reddetmelisiniz.

-Çalışmayı eğer değerlendiremeyecekseniz nedenlerini belirtmelisiniz. Mümkünse değerlendirebilecek birisini önerebilirsiniz.

-Çalışmanın değerlendirilmesi çok zaman alacaksa öncesinde ek süre isteyiniz.

5-Hakem gizliliği

InHealth Theory dergisinde çift kör hakem değerlendirme süreci bulunmaktadır. Bu durumda hakemler değerlendirme yaptıkları çalışmalarda kimliklerini ifşa etmemeye dikkat etmelidirler. Hakemler çalışmanın özeti dahil herhangi bir kısmını başka bir yerde kullanmamalı, çalışmayı gizli tutmalıdır. 

6-Çıkar çatışması

Hakemler olası bir çıkar çatışması olması durumunda bunu editöre bildirmeleri gerekmektedir. Bir durumun çıkar çatışması olup olmadığından emin değillerse bunu editöre bildirmelidirler. Aşağıda belli başlı çıkar çatışmaları yer almaktadır.

-Hakem daha önce başka bir dergide aynı makaleyi değerlendirmişse bu durumda çalışmanın tekrar revize edildiği düşüncesiyle daveti kabul edebilir. Bu durum çıkar çatışması olarak değerlendirilmemelidir.

-Çalışmanın yayınlanmasından dolayı hakem maddi veya manevi bir kayıp yaşayacaksa bunu editöre bildirmesi gerekmektedir.

-Hakem yazarlarla herhangi bir kişisel yakınlık veya rekabet durumu söz konusu ise bunu editöre bildirmelidir.

-Hakem yazarlarla daha önceden yayın yapmamış olmalıdır. 

-Hakem yazarlarla aynı kurumda çalışmıyor olmalıdır.

7-Hakem değerlendirme raporunun hazırlanması için öneriler

Hakemler çalışmanın diline göre açıklama yazmalı ve rapor oluşturmalıdır. Hakem makalenin tamamını okumalıdır. Hakem makaleyi eleştirel bakış açısıyla ele almalıdır. Hakem yorumları anlaşılır, açık ve detaylı olması gerekir. Hakem gerekli olmadığı sürece kendilerinin, meslektaşlarının, başka bir yazarın ve dergimizin çalışmalarına atıf yapılmasını önermemelidir. Hakemler yazarlara yol gösterici olmalı, onları geliştirecek rapor hazırlamalı, aşağılayıcı yorumlar yazmamalıdır. Hakemler değerlendirme raporu hazırlarken yapay zekadan yararlanmamalıdır. Çalışmanın yapay zekada değerlendirilmesi gizlilik ihlaline sebep olabilir. Hakemler çalışmaları değerlendirirken COPE Akran İncelemecileri İçin Etik İlkeleri gözden geçirebilirler (https://publicationethics.org/files/u7140/Peer%20review%20guidelines.pdf).

Değerlendirme yaparken aşağıdaki soruları dikkate alarak inceleme yapabilirsiniz;

-Makale alana uygun ve iyi tasarlanmış bir şekilde sunulmuş mu?

-Referanslar çoğunlukla son 5 yıl içerisindeki (yeni yayınlar) ve ilgili yayınlar mı?

-Makalenin sonuçları tekrarlanabilir mi?

-Araştırma metodolojisi uygun bir şekilde detaylandırılmış mı? (Amaç, model, hipotez/araştırma sorusu, evren, örneklem, ölçekler, veri analiz kriterleri, verilerin toplanması vb.)

-Makalenin tasarımı hipotezleri veya araştırma sorularını test etmek için uygun mu?

-Şekiller ve tablolar uygun mu? Yorumlanması uygun mu?

-Sonuçlar yeterince irdelenmiş mi? Sonuçlar literatür ile karşılaştırılmış mı?

-Sınırlılıklar, varsayımlar ve gelecek çalışmalar için öneriler verilmiş mi?

-Etik bildirimler var mı?

Hakem makalenin dergi kapsamına uymadığını ve başka bir dergide yayınlanmasının uygun olacağını önerebilir. Bu durumda değerlendirme raporunu başka dergi için devredebilir. Hakem makale ile ilgili etik araştırma ilkelerine aykırı bir durum tespit ederse (suistimal, sahtecilik, intihal vb.) editöre bilgi vermelidir. Hakem bir makaleyi derecelendirirken aşağıdaki hususları dikkate almalıdır;

-Yenilik: Çalışma bilimin ilerlemesine katkı sağlıyor mu?

-Kalite: Makalenin yazımı, analizlerin uygunluğu, sonuçların sunumu, dergi politikasına uygunluğu var mı?

-Dil seviyesi: Türkçe veya İngilizce uygun ve anlaşılır bir şekilde kullanılmış mı?

-Kapsam: Makalenin konusu derginin kapsamına giriyor mu?

-Özgün değer: Literatüre, uygulayıcılara ve topluma önemli katkılar sunuyor mu?

-Bilimsel sağlamlık: Çalışma doğru bir şekilde tasarlanmış mı? Veriler analiz için yeterli mi? Makalenin sonuçları tekrarlanabilir mi?

-İlgi çekicilik: Makalenin sonuçları okuyucuların ilgisini çeker mi? Makale geniş okuyucu kitlesine ulaşır mı?

Tüm bu sorular ışığında makale hakkında hakemler tarafından kabul, minör revizyon, major revizyon ve ret kararı verilebilir.