Türkiye Turizminin Segment Bazlı Gelişimi: Sağlık Turizmi Odaklı Uzun Dönemli Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18094556Anahtar Kelimeler:
Sağlık turizmi, seyahat motivasyonu, turizm geliri, turizm performansı.Özet
Amaç: Amaç: Bu çalışma, 2014–2024 dönemine ait seyahat amacına göre turist harcama verilerini küresel turizm istatistikleriyle birlikte analiz ederek, kişi başı harcama düzeyini ve yüksek katma değerli seyahat türlerini merkeze alan katma değer temelli turizm ekonomisi yaklaşımı çerçevesinde Türkiye’nin sağlık turizmi sektörünün gelişim dinamiklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Özellikle sağlık ve tıbbi nedenlerle gerçekleşen seyahatlerin diğer kategorilere kıyasla nasıl bir büyüme eğilimi izlediğinin ortaya konulması hedeflenmiştir.
Yöntem: Araştırmada ikincil veri analizi yöntemi kullanılmış, Türkiye İstatistik Kurumu ve uluslararası turizm veri tabanlarında yer alan kişi başı harcama ve küresel turizm hareketliliği istatistikleri değerlendirilmiştir. 2014–2024 dönemi için seyahat amacına göre turist başı gelirler karşılaştırılmış; ayrıca 2016–2024 arasındaki küresel turist sayıları ve turizm gelirlerindeki değişim incelenerek Türkiye’nin sağlık turizmi performansı uluslararası eğilimlerle ilişkilendirilmiştir.
Bulgular: Bulgular, sağlık ve tıbbi nedenlerle Türkiye’ye gelen ziyaretçilerin kişi başı harcamasının 2014’te 2.153 ABD dolarından 2024’te 2.620 ABD dolarına yükseldiğini ve yıllık bileşik büyüme oranının %1,98 olduğunu göstermektedir. Eğitim amaçlı ziyaretlerde %44,79, diğer ziyaretlerde ise %47,68 artış görülürken; alışveriş, akraba-arkadaş ziyareti ve iş amaçlı seyahatlerde düşüş yaşanmıştır. Küresel turizmde pandemi dönemindeki büyük gerilemeye rağmen 2024’te 1,470 milyar ziyaretçi ve 1,735 trilyon ABD doları (untourism, 2025) gelir ile güçlü bir toparlanma gerçekleşmiştir.
Sonuç: Sonuçlar, sağlık turizminin Türkiye açısından kişi başı harcama ve ziyaretçi sayılarında en istikrarlı ve yüksek performans gösteren seyahat kategorisi olduğunu ortaya koymaktadır. Sağlık turizminde artan talep, Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü desteklemekte ve sektörün stratejik öneminin giderek arttığını göstermektedir. Bu çerçevede, sağlık turizmine yönelik politika ve yatırım kararlarının güçlendirilmesi gerekmektedir.
Referanslar
Ateş, A., & Sunar, H. (2024). Comparison of Türkiye’s medical tourism market with existing and potential competitor countries. Journal of Society, Economics and Management, 5(2), 342–368. https://doi.org/10.58702/teyd.1419097
Aydın, Y. E., Çalıpınar, S., Korkmaz, S. G., & Kanmaz Demir, L. (2024). A systematic review of medical tourism supply chain: Current status and future directions. International Journal of Contemporary Tourism Research, 2, 213–226. https://doi.org/10.30625/ijctr.1525031
Bookman, M. Z., & Bookman, K. R. (2007). Medical tourism in developing countries. Palgrave Macmillan.
Büyük, Ö. (2023). Health tourism in Turkey: A pursuit of wellness. In E. Tengilimoğlu (Ed.), Tourism: Theory and practice (pp. 1–20). Yaz Yayınları.
Carrera, P., & Bridges, J. F. P. (2006). Globalization and healthcare: Understanding health and medical tourism. Expert Review of Pharmacoeconomics & Outcomes Research, 6(4), 447–454. https://doi.org/10.1586/14737167.6.4.447
Connell, J. (2013). Contemporary medical tourism: Conceptualisation, culture and commodification. Tourism Management, 34, 1–13. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.05.009
Crooks, V. A., Kingsbury, P., Snyder, J., & Johnston, R. (2010). What is known about the patient's experience of medical tourism? A scoping review. BMC health services research, 10(1), 266. https://doi.org/10.1186/1472-6963-10-266
Demirören Haber Ajansı, (2025, 5 Ekim). Dr. Bahat: Türkiye sağlık turizminde dünyada lider 5 ülke arasında. Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği (OHSAD). https://ohsad.org/dha-com-tr-dr-bahat-turkiye-saglik-turizmi nde-dunyada-lider-5-ulke-arasinda-5-ekim-2025/
Fetscherin, M., & Stephano, R. M. (2016). The medical tourism index: Scale development and validation. Tourism Management, 52, 539–556. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2015.08.010
Goeldner, C. R., & Ritchie, J. B. (2011). Tourism: Principles, practices, philosophies. John Wiley & Sons.
Gössling, S., Scott, D., & Hall, C. M. (2021). Pandemics, tourism and global change: A rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29(1), 1–20. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1758708
Hanefeld, J., Horsfall, D., Lunt, N., & Smith, R. (2015). Medical tourism: A survey of UK medical professionals’ awareness and attitudes. Globalization and Health, 11(1), 1–9. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2014.05.016
Lunt, N. (2011). Medical tourism: treatments, markets and health system implications: A scoping review. https://l24.im/xOWS68C
Masoud, F., Alireza, J., Mahmoud, K., & Zahra, A. (2013). A systematic review of publications studies on medical tourism. Journal of education and health promotion, 2(1), 51. https://doi.org/10.4103/2277-9531.119037
Öcel, Y., & Karaca, Ş. (2023). Sağlık turizminde kent rekabetçiliği öncüllerinin elmas modeli kullanılarak irdelenmesi. InTraders International Trade Academic Journal, 6(2), 174-200. https://doi.org/10.55065/intraders.1388828
Öztürk, N., Çoban, M., & Ekinci, E. (2020). A bibliometric analysis of the 100 top-cited publications in health tourism. International Journal of Health Management and Tourism, 5(3), 315-335. https://doi.org/10.31201/ijhmt.790108
Resmî Gazete, (2017, 13 Temmuz). Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik (Sayı: 30123). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170713-3.htm
Sag, I., & Zengul, F. D. (2019). Why medical tourists choose Turkey as a medical tourism destination? Journal of Hospitality and Tourism Insights, 2(3), 296-306. https://doi.org/10.1108/JHTI-05-2018-0031
Sigala, M. (2020). Tourism and COVID-19: Impacts and implications for advancing and resetting industry and research. Journal of Business Research, 117, 312–321. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.06.015
Smith, M., & Forgione, D. A. (2007). Global outsourcing of healthcare: A medical tourism decision model. Journal of Information Technology Case and Application Research, 9(3), 19–30. https://doi.org/10.1080/15228053.2007.10856117
Smith, M., & Puczkó, L. (2014). Health, tourism and hospitality: Spas, wellness and medical travel. Routledge.
Song, H., Qiu, R. T., & Park, J. (2019). A review of research on tourism demand forecasting: Launching the annals of tourism research curated collection on tourism demand forecasting. Annals of tourism research, 75, 338-362. https://doi.org/10.1016/j.annals.2018.12.001
T.C. Sağlık Bakanlığı, (2012). Türkiye sağlık turizmi el kitabı. Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı. https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Yayin/132
T.C. Ticaret Bakanlığı, (2024, 8 Nisan). Sağlık turizminde küresel merkez Türkiye. Ticaret Bakanlığı. https://ticaret.gov.tr/haberler/saglik-turizminde-kuresel-merkez-turkiye
Timothy, D. J. (2005). Shopping tourism, retailing and leisure (Vol. 23). Channel View Publications.
TÜİK, (2025a). Turizm istatistikleri: Ziyaretçi sayıları 2014–2024. Türkiye İstatistik Kurumu.
TÜİK, (2025b). Turizm istatistikleri: Turizm gelirleri 2014–2024. Türkiye İstatistik Kurumu.
UN Tourism, (2025). UN Tourism tourism dashboard. https://www.unwto.org/tourism-data
UNWTO, (2024). Tourism highlights: 2024 edition. United Nations World Tourism Organization. https://www.e-unwto.org/doi/epdf/10.18111/978 9284425808
Wong, I. A., & Wan, Y. K. P. (2013). A systematic approach to scale development in tourist shopping satisfaction: Linking destination attributes and shopping experience. Journal of Travel Research, 52(1), 29-41. https://doi.org/10.1177/0047287512457263
Xu, T., Wang, W., & Du, J. (2020). An integrative review of patients’ experience in the medical tourism. INQUIRY: The Journal of Health Care Organization, Provision, and Financing, 57. https://doi.org/10.1177/0046958020926762
Yalman, İ. N., & Arık, Y. (2025). Türkiye’de sağlık turizminin gelişmesini etkileyen faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 16(46), 658–675. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1544820
Yalman, F., & Balkanal, S. (2024). Competitiveness analysis of thermal health tourism sector in Phrygia thermal tourism development region. InHealth Theory, 1(1), 43-62. https://doi.org/10.5281/zenodo.14617721
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ayhan Terzibaş
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
