Ahilik Temelli Sağlık Yönetimi Modeli
Anahtar Kelimeler:
Sağlık yönetimi, Ahilik, model geliştirme, teoriÖzet
Amaç: Ahilik, kalite, etik, bilim, adalet kavramlarını birlikte barındıran bir sağlık yönetimi modeline ihtiyaç bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı Ahilik kültürünün sağlık yönetimine yansımalarına dikkat çekerek Ahilik Temelli Sağlık Yönetimi Modeli’nin çerçevesini çizmektir.
Yöntem: Araştırma teorik literatürden faydalanarak model geliştirme tasarımındadır. “Ahilik” ve “Sağlık Yönetimi” kavramları ayrı ayrı ele alınmıştır. Araştırmanın örnekleminde Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi ve Harzing’s Publish or Perish programı veri tabanları kullanılmıştır. Araştırmanın yürütülmesinde MS Excel ve MAXQDA 2022 programlarından faydalanılmıştır.
Bulgular: Ahilik Temelli Sağlık Yönetimi Modeli 5 boyuttan (etik ve değerler, dayanışma ve sosyal sorumluluk, eğitim ve liyakat, kalite ve hizmet, liderlik ve yönetim) oluşmaktadır. Modelin temel özelliği, yönetim süreçlerini teknik boyutların yanı sıra, etik, toplumsal ve insani değerlerle birlikte ele almasıdır.
Sonuç: Ahilik Temelli Sağlık Yönetimi Modeli etik, dayanışma, liyakat, kalite ve hizmetkar liderliği geleneksel Ahilik kültüründen esinlenen bütüncül bir sağlık yönetimi modeline entegre ederek sağlık yönetimi literatüründeki önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Ahilik Temelli Sağlık Yönetimi Modelinin, sağlık sistemlerindeki çağdaş zorlukların ele alınmasında hayati önem taşıyan adalet, güven, toplumsal eşitlik ve sürekli mesleki gelişim gibi değerleri vurgulayarak sağlık yöneticileri ve politika yapıcıları için uygulanabilir rehberlik sağlayacağı öngörülmektedir.
Referanslar
Abay Çelik, Z. E. (2023). Mesleklerin ve değerlerin eğitim ve öğretiminde yüz yüze iletişimin önemi ahilik teşkilatında usta çırak iletişimi modeli. Erciyes İletişim Dergisi, 10(2), 1001-1017. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1274197.
Aktaş, G., & Hayal, S (2025). Denizli Kaleiçi esnafının gözünden geçmişten günümüze ahilik. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 68, 199-218.https://doi.org/10.30794/pausbed.1560871.
Arslan, E., & Vatan, F. (2020). Servis sorumlu hemşirelerinin dönüşümcü liderlik uygulamalarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(2), 100-107. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/53759/572900.
Ateş, Y., & Durmuş, M., (2024). Modern dönemde iktisadi ve sosyal yönleriyle ahilik geleneği: Mudurnu üzerine bir inceleme. İş Ahlakı Dergisi. 17(2), 23-58. https://doi.org/10.12711/tjbe/m4240.
Avcı, E. (2022). Sağlık hizmetlerinde kalite ve etik ilişkisi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 20(1), 57-70. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spkd/issue/73405/1138163.
Aydemir, H., Köstekçi, M., & Ergün, F. (2025). Kadınlarda ahilik bilgi durumu ve anne-çocuk denkleminde ahilik yansımaları. Kent Akademisi, 18(3), 1308-1322. https://doi.org/10.35674/kent.1496497.
Bayram, M. (2018). Ahi Evren Hace Nasirü’d-din Mahmud ve Ahi teşkilatının kuruluşu (2. Baskı). Çizgi Kitabevi.
Budak, F. (2017). Klinik liderlik ölçeğinin Türkçe geçerlik güvenilirlik çalışması: Kamu hastaneleri örneği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 85-91.http://journal.acibadem.edu.tr/en/pub/issue/61316/914480.
Cora, İ. (2023). Osmanlı esnaf ve sanatkâr kuruluşu ahilik örgütünde eğitim. In: Gülbahar, Y. (ed.), Örgütsel Davranış: Güncel Konular II. Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub302.c1400.
Çandır, M., & Aydın, Y. (2020). Ahilik teşkilatının Türk kültürünün aktarımındaki rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Aralık 2021, 769-785. https://doi.org/10.21054/deuifd.1051892.
Çevik Özdemir, H. N., Çakır, R., & Küçükali, R. (2019). Sağlık yöneticilerinin liderlik özellikleri. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 2893-2907. https://doi.org/10.26466/opus.555047.
Dağlar, H. (2023). Ahilik üzerine yapılan bilimsel çalışmaların bibliyometrik analizi. International Social Sciences Studies Journal, 9(116), 8851-8859. https://doi.org/10.29228/sssj.72582.
Dirik, H. F., & İntepeler, Ş. S. (2019). Geçmişten günümüze otantik liderlik ve sağlık alanına yansımaları. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(6), 164-170. https://doi.org/10.5222/SHYD.2019.97752.
Erkan, N., & Özdinç, A. (2024). 17. ve 18. asır sicil ve vakıf kayıtlarına göre İstanbul’da sağlıkta yardımlaşma: Tarihi ipuçları ve modern yansımaları. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 29(3), 353-358. https://doi.org/10.21673/anadoluklin.1499030.
Eroğlu, İ., & Bektaş, Ç. (2022). İktisadi, sosyal ve eğitim perspektifinden ahilik kurumuna güncel bir bakış. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 14(2), 158-175. https://doi.org/10.55827/ebd.1092461.
Gül, Ö. (2020). Kurumsal Sorumluluk Farkındalığı ve Ahilik Kurumu. Journal of Awareness, 5(2), 169-178. https://doi.org/10.26809/joa.5.014.
Gün, M. F. (2021). Osmanlı İmparatorluğunda sunulan sağlık hizmetlerinde vakıfların rolü. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(3), 574-584. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaysad/issue/67428/1050188.
Harzing, A. W. (2023). Using the publish or perish software. Published by Tarma Software Research Ltd, London.
Karatop, B., & Kubat, C. (2018). Ahiliğin Türk kalite yönetim sistemine etkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1), 351-368. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.298871.
Kavak, D. G. (2018). Türkiye sağlık hizmetleri kalite ve akreditasyon enstitüsü (TÜSKA) sağlıkta akreditasyon standartları. Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dergisi, 1(1), 14-20. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jhqa/issue/36846/415436.
Kılıç, G. (2025). Kırşehir’de geleneksel değerlerin buluşması: ahilik haftası. Türk Folklor Araştırmaları, 370, 337-353. https://doi.org/10.61620/tfa.49.
Marşap, G. (2023). Evrensel etik değerler ışığında Anadolu’da ahilik anlayışı ve stratejik liderlik yaklaşımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(3), 1948-1964. https://doi.org/10.15869/itobiad.1258910.
Öztürk Karataş, H., & Emiroğlu, A. (2025). Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden erken cumhuriyet dönemine kavramlarının dönüşümü: koruma, şifa, hasta-hastalık. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 24-51. https://doi.org/10.38122/ased.1649633.
Sarıhan, M., & Yarar, O. (2021). Sağlık sektöründe yönetsel etik kaygılar. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 267-282. https://doi.org/10.31590/ejosat.826022.
Serdaroğlu, Ü. S. (2025). Osmanlı Devleti’nde kamu yararının kurumsallaşması: Süleymaniye Vakfiyesi üzerinden bir kurum tarihi incelemesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (88), 205-239. https://doi.org/10.26650/jspc.2025.88.1679795.
Tabakoğlu, A. (2021). İslâm iktisadına giriş. ISBN:978-975-995-426-0. 6. Baskı. Dergâh Yayınları. https://www.dergah.com.tr/kitaplar/islam-iktisadina-giris.
Tunçer A., S., (2022). Kamu yönetimi geleneği açısından Osmanlı’da Ahilik Kurumu (Devlet Ana Eseri’nin Ahilik değinileri üzerinden bir değerlendirme). Politik Ekonomik Kuram, 6(2), 351-370. https://doi.org/10.30586/pek.1103259.
Ünal, A.K., & Aydoğan, E. (2018). Kamu hastanelerindeki sağlık yöneticilerinin yetkinlikleri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 520-545. https://isarder.org/index.php/isarder/article/view/640.
Ünsür, A. (2020). Ahilik sistemi değerleri yönetim ve eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi,18(39), 297-337. https://doi.org/10.34234/ded.667411.
Yıldırım, S. (2025). Türk toplumsal ve siyasal hayatına etkileri bakımından fütüvvet ve ahilik teşkilatı. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 17(32), 271-293. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1645778
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ayşegül TURAN
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
